همان‌طور که می‌دانید، ترازوهای آزمایشگاهی یا (یا طلافروشی) به صورت دوره‌ای باید کالیبره شوند. کالیبراسیون ترازوها توسط یک یا چند وزنه‌ی استاندارد انجام می‌شود. وزنه‌ی استاندارد، به وزنه‌ای گفته می‌شود که ما از قبل وزن دقیق آن را می‌دانیم و به وسیله‌ی آن صحت نتایج ترازو را می‌سنجیم.
وزنه‌های کالیبراسیون دقت‌های متفاوتی دارند. طبق استانداردهای متفاوت (که در ادامه در موردشان صحبت می‌کنیم) هر وزنه، مقداری خطا دارد. بنابراین اهمیت دارد که چه ترازویی را با چه وزنه‌ای کالیبره می‌کنیم. اگر ترازوی دقیق شما با وزنه‌ی نادرست کالیبره شود، قطعا در نتایج به‌دست‌آمده خطاهای زیادی تولید می‌شود.
در این مطلب قصد داریم در مورد وزنه‌های کالیبراسیون مختلف صحبت کنیم و بررسی کنیم که اصولا چند مدل وزنه‌ی کالیبراسیون داریم، هر کدام چه کاربردی دارند و درنهایت استانداردها و کلاس‌های مختلف وزنه‌ها به چه معناست.
برای یافتن پاسخ سوالات بالا، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
انواع استانداردهای وزنه
به طور کل در دنیا سه سیستم استاندارد برای وزنه‌های کالیبراسیون در نظر گرفته می‌شود. این استانداردها تا حد زیادی با یکدیگر هم‌پوشانی دارند و صرفا نوعی نام‌گذاری متفاوت با توجه به استانداردهای متفاوت هستند. این سه استاندارد به نام‌های زیر هستند:
- OIML
- ASTM
- NIST
شما زمانی که یک وزنه‌ی کالیبراسیون تهیه می‌کنید، بسته به این که چه کارخانه‌ای آن را تولید کرده باشد یا در چه کشوری از آن استفاده می‌شود، یکی از استانداردهای فوق را دارد.
استاندارد OIML:
عبارت OIML مخفف The International Organization of Legal Metrology است. نام‌گذاری در سیستم استاندارد OIML به صورت است:
E1, E2, F1, F2, M1, M2, M3
نام‌گذاری‌های فوق به ترتیب درصد خطاست. به این صورت که E1 کمترین درصد خطا و M3 بیشترین درصد خطا را در مدل استاندارد OIML دارد.
در اغلب مجموعه‌ها، ترازوی آزمایشگاهی باید با وزنه‌ی F2 یا بالاتر از آن (F1، E2 و E1) کالیبره شوند. البته در نظر داشته باشید که وزنه‌های کلاس OIML خارج از امریکای شمالی و بیشتر در اروپا یا امریکای لاتین استفاده می‌شوند.
در زیر جدول مربوط به استاندارد OIML برای وزنه‌های کالیبراسیون را مشاهده می‌کنید. در این جدول میزان خطای هر وزنه در اندازه‌ها و کلاس‌های مختلف آورده شده است.
| OIML RII | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اندازه‌ی اسمی | کلاس E1 | کلاس E2 | کلاس F1 | کلاس F2 | کلاس M1 | کلاس M2 | کلاس M3 |
| mg | mg | mg | mg | mg | mg | mg | |
| 5000 kg | 250,000 | 80,000 | 250,000 | 800,000 | 2,500,000 | ||
| 2000 kg | 10,000 | 30,000 | 100,000 | 300,000 | 1,000,000 | ||
| 1000 kg | 1,600 | 5,000 | 16,000 | 50,000 | 100,000 | 500,000 | |
| 500 kg | 800 | 2,500 | 8,000 | 25,000 | 80,000 | 250,000 | |
| 300 kg | |||||||
| 200 kg | 300 | 1,000 | 3,000 | 10,000 | 30,000 | 100,000 | |
| 100 kg | 160 | 500 | 1,600 | 5,000 | 16,000 | 50,000 | |
| 50 kg | 25 | 80 | 250 | 800 | 2500 | 8000 | 25,000 |
| 20 kg | 10 | 30 | 100 | 300 | 1000 | 3000 | 10,000 |
| 10 kg | 5 | 16 | 50 | 160 | 500 | 1600 | 5000 |
| 5 kg | 2.5 | 8 | 25 | 80 | 250 | 800 | 2500 |
| 2 kg | 1 | 3 | 10 | 30 | 100 | 300 | 1000 |
| 1 kg | 0.5 | 1.6 | 5 | 16 | 50 | 160 | 500 |
| 500 g | 0.25 | 0.8 | 2.5 | 8 | 25 | 80 | 250 |
| 200 g | 0.1 | 0.3 | 1 | 3 | 10 | 30 | 100 |
| 100 g | 0.05 | 0.16 | 0.5 | 1.6 | 5 | 16 | 50 |
| 50 g | 0.03 | 0.1 | 0.3 | 1 | 3 | 10 | 30 |
| 20 g | 0.025 | 0.08 | 0.25 | 0.8 | 2.5 | 8 | 25 |
| 10 g | 0.02 | 0.06 | 0.2 | 0.6 | 2 | 6 | 20 |
| 5 g | 0.016 | 0.05 | 0.16 | 0.5 | 1.6 | 5 | 16 |
| 2 g | 0.012 | 0.04 | 0.12 | 0.4 | 1.2 | 4 | 12 |
| 1 g | 0.01 | 0.03 | 0.1 | 0.3 | 1 | 3 | 10 |
| 500 mg | 0.008 | 0.025 | 0.08 | 0.25 | 0.8 | 2.5 | |
| 200 mg | 0.006 | 0.02 | 0.06 | 0.2 | 0.6 | 2 | |
| 100 mg | 0.005 | 0.016 | 0.05 | 0.16 | 0.5 | 1.6 | |
| 50 mg | 0.004 | 0.012 | 0.04 | 0.12 | 0.4 | ||
| 20 mg | 0.003 | 0.01 | 0.03 | 0.1 | 0.3 | ||
| 10 mg | 0.003 | 0.008 | 0.025 | 0.08 | 0.25 | ||
| 5 mg | 0.003 | 0.006 | 0.02 | 0.06 | 0.2 | ||
| 2 mg | 0.003 | 0.006 | 0.02 | 0.06 | 0.2 | ||
| 1 mg | 0.003 | 0.006 | 0.02 | 0.06 | 0.2 | ||
استاندارد ASTM:
عبارت ASTM مخفف American Society for Testing and Materials است. سازمان ASTM یک سازمان غیردولتی غیر انتفاعی است. این سازمان به صورت داوطلبانه استانداردهای مختلفی ارائه می‌دهد.
ASTM در مورد وزنه‌های استاندارد، 10 کلاس وزنی ارائه می‌دهد که نوشتار آن‌ها به صورت زیر است:
000, 00, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
در این تقسیم‌بندی هر قدر عدد بالاتر می‌رود، میزان درصد خطا بیشتر و دقت کمتر می‌شود. معمولا در آزمایشگاه‌ها وزنه‌های کلاس 4 یا کمتر از آن استفاده می‌شود.
این وزنه‌های کالیبراسیون بیشتر در ایالات متحده امریکا مورد استفاده قرار میگیرد.
در زیر جدول مربوط به استاندارد ASTM برای وزنه‌های کالیبراسیون را مشاهده می‌کنید. در این جدول میزان خطای هر وزنه در اندازه‌ها و کلاس‌های مختلف آورده شده است.
| ASTM E617-13 (METRIC) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اندازه‌ی اسمی | کلاس 000 | کلاس 00 | کلاس 0 | کلاس 1 | کلاس 2 | کلاس 3 | کلاس 4 | کلاس 5 | کلاس 6 | کلاس 7 |
| mg | mg | mg | mg | g & mg | g & mg | g & mg | g & mg | g & mg | g & mg | |
| 5000 kg | 25 g | 50 g | 100 g | 250 g | 500 g | 750 g | ||||
| 3000 kg | 15 | 30 | 60 g | 150 | 300 | 450 | ||||
| 2000 kg | 10 | 20 | 40 g | 100 | 200 | 300 | ||||
| 1000 kg | 5 | 10 | 20 g | 50 | 100 | 150 | ||||
| 500 kg | 2.5 | 5 | 10 g | 25 | 50 | 75 | ||||
| 300 kg | 1.5 | 3 | 6.0 g | 15 | 30 | 45 | ||||
| 200 kg | 1 | 2 | 4.0 g | 10 | 20 | 30 | ||||
| 100 kg | 500 mg | 1 | 2.0 g | 5 | 10 | 15 | ||||
| 50 kg | 13 mg | 25 mg | 63 mg | 125 mg | 250 | 500 mg | 1.0 g | 2.5 | 5 | 7.5 |
| 30 kg | 7.5 | 15 | 38 | 75 | 150 | 300 | 600 mg | 1.5 | 3 | 4.5 |
| 25 kg | 6.25 | 12.5 | 31 | 62 | 125 | 250 | 500 | 1.2 | 2.5 | 4.5 |
| 20 kg | 5 | 10 | 25 | 50 | 100 | 200 | 400 | 1 | 2 | 3.8 |
| 10 kg | 2.5 | 5 | 13 | 25 | 50 | 100 | 200 | 500 mg | 1 | 2.2 |
| 5 kg | 1.3 | 2.5 | 6 | 12 | 25 | 50 | 100 | 250 | 500 mg | 1.4 |
| 3 kg | 0.75 | 1.5 | 3.8 | 7.5 | 15 | 30 | 60 | 150 | 300 | 1 |
| 1 kg | 0.25 | 0.5 | 1.3 | 2.5 | 5 | 10 | 20 | 50 | 100 | 470 |
| 500 g | 0.13 | 0.25 | 0.6 | 1.2 | 2.5 | 5 | 10 | 30 | 50 | 300 |
| 300 g | 0.075 | 0.15 | 0.38 | 0.75 | 1.5 | 3 | 6 | 20 | 30 | 210 |
| 200 g | 0.05 | 0.1 | 0.25 | 0.5 | 1 | 2 | 4 | 15 | 20 | 160 |
| 100 g | 0.025 | 0.05 | 0.13 | 0.25 | 0.5 | 1 | 2 | 9 | 10 | 100 |
| 50 g | 0.015 | 0.03 | 0.06 | 0.12 | 0.25 | 0.6 | 1.2 | 5.6 | 7 | 62 |
| 30 g | 0.014 | 0.026 | 0.037 | 0.074 | 0.15 | 0.45 | 0.9 | 4 | 5 | 44 |
| 20 g | 0.013 | 0.025 | 0.037 | 0.074 | 0.1 | 0.35 | 0.7 | 3 | 3 | 33 |
| 10 g | 0.01 | 0.02 | 0.025 | 0.05 | 0.074 | 0.25 | 0.5 | 2 | 2 | 21 |
| 5 g | 0.005 | 0.01 | 0.017 | 0.034 | 0.054 | 0.18 | 0.36 | 1.3 | 2 | 13 |
| 3 g | 0.005 | 0.01 | 0.017 | 0.034 | 0.054 | 0.15 | 0.3 | 0.95 | 2 | 9.4 |
| 2 g | 0.005 | 0.01 | 0.017 | 0.034 | 0.054 | 0.13 | 0.26 | 0.75 | 2 | 7 |
| 1 g | 0.005 | 0.01 | 0.017 | 0.034 | 0.054 | 0.1 | 0.2 | 0.5 | 2 | 4.5 |
| 500 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.025 | 0.08 | 0.16 | 0.38 | 1 | 3 |
| 300 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.025 | 0.07 | 0.14 | 0.3 | 1 | 2.2 |
| 200 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.025 | 0.06 | 0.12 | 0.26 | 1 | 1.8 |
| 100 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.025 | 0.05 | 0.1 | 0.2 | 1 | 1.2 |
| 50 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.042 | 0.085 | 0.16 | 0.5 | 0.88 |
| 30 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.038 | 0.075 | 0.14 | 0.5 | 0.68 |
| 20 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.035 | 0.07 | 0.12 | 0.5 | 0.56 |
| 10 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.03 | 0.06 | 0.1 | 0.5 | 0.4 |
| 3 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.026 | 0.052 | 0.07 | 0.2 | |
| 2 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.025 | 0.05 | 0.06 | 0.2 | |
| 1 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.025 | 0.05 | 0.05 | 0.1 | |
| 0.5 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.025 | 0.05 | 0.05 | 0.1 | |
| 0.3 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | 0.025 | ||||
| 0.2 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | 0.014 | |||||
| 0.1 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | 0.01 | ||||||
| 0.05 mg | 0.002 | 0.003 | 0.005 | |||||||
استاندارد NIST:
عبارت NIST مخفف National Institute of Standards and Technology است. این استاندارد بیشتر برای مصارف صنعتی و غیرآزمایشگاهی استفاده می‌شود. بنابراین در اینجا خیلی به آن نمی‌پردازیم.
| NIST (METRIC) | |
|---|---|
| اندازه‌ی اسمی | میزان خطا |
| 500 kg | 50 g |
| 300 | 30 |
| 200 | 20 |
| 100 | 10 |
| 50 | 5.0 |
| 30 | 0.3 |
| 20 | 2.0 |
| 10 | 1.0 |
| 5 | 0.50 |
| 3 | 0.30 |
| 2 | 0.20 |
| 1 | 0.10 |
| 500 g | 70 mg |
| 300 | 60 |
| 200 | 40 |
| 100 | 20 |
| 50 | 10 |
| 30 | 6.0 |
| 20 | 4.0 |
| 10 | 2.0 |
| 5 | 1.5 |
| 3 | 1.3 |
| 2 | 1.1 |
| 1 | 0.90 |
| 500 mg | 0.72 |
| 300 | 0.61 |
| 200 | 0.54 |
| 100 | 0.43 |
| 50 | 0.35 |
| 30 | 0.30 |
| 20 | 0.26 |
| 10 | 0.21 |
| 5 | 0.17 |
| 3 | 0.14 |
| 2 | 0.12 |
| 1 | 0.10 |
انواع وزنه‌ی کالیبراسیون از نظر جنس
مواد تشکیل‌دهنده و شکل ظاهری وزنه‌های کالیبراسیون کاملا بستگی به اندازه‌ی وزنه و کاربرد آن دارد. اغلب وزنه‌های استاندارد به صورت یک‌تکه ساخته می‌شوند. به این مدل، وزنه‌ی نوع یک (type |) گفته می‌شود. در نقطه‌ی مقابل وزنه‌هایی هستند که به صورت دو تکه ساخته می‌شوند. همان‌طور که قابل حدس است، به این وزنه‌ها، نوع دو (type ||) گفته می‌شود. وزنه‌ی نوع دو به این صورت است که دستگیره‌ی آن به بدنه پیچ می‌شود. همچنین حفره‌ای در زیر آن وجود دارد. این حفره به این دلیل قرار گرفته است که در مواقع نیاز، آزمایشگاه‌های استانداردسازی وزنه بتوانند مقداری وزن به آن اضافه یا از آن کم کنند تا مقدار وزنه را به میزان استاندارد برسانند.
وزنه‌های استاندارد با مواد مختلفی ساخته می‌شوند که سه نوع اصلی آن به شرح زیر است:
- چدن (Cast Iron) – در اندازه‌های بزرگ
- استیل ضدزنگ (Stainless stee) – در اندازه‌های متوسط
- آلومینیوم (Aluminum) – در اندازه‌های کوچک
وزنه‌های استاندارد چدن
وزنه‌های چدنی معمولا برای تست ترازوهای صنعنی، تست ترازوهای بدون کلاس‌بندی (non-marked scales) و بررسی میزان خطای قابل‌قبول استفاده می‌شوند. اغلب این وزنه‌ها دارای قابلیت تنظیم هستند تا در صورت لزوم، بتوان وزن آن‌ها را کم یا زیاد کرد. نکته‌ی دیگر در مورد این وزنه‌ها، رنگ آن‌هاست. وزنه‌هایی که طبق سیستم متریک نام‌گذاری شده باشند، رنگشان طوسی و وزنه‌هایی که مطابق با سیستم اوواردوپوا نام‌گذاری شوند، با رنگ طلایی نمایش داده می‌شوند.
ساختار
این وزنه‌ها به صورت یک‌تکه و از طریق قالب‌سازی ساخته می‌شوند.
کلاس‌ها
- استاندارد ASTM کلاس‌های 6 و 7
- استاندارد OIML کلاس‌های M1 و M2
کاربرد
- به عنوان استاندارد برای تست وزنه‌ها در ترازوهای صنعتی
- برای ترازوهای بدون مارکی که طبقه‌بندی NTEP روی آن‌ها انجام نشده است.
- تست روزانه برای این که ترازوها، اعداد وزن را در محدوده‌ی قابل قبول و درست نمایش دهند.
وزنه‌های استاندارد استیل ضدزنگ
این وزنه‌ها برای ترازوهای طبقه‌بندی‌شده در NTEP استفاده می‌شوند. اغلب وزنه‌های Stainless Steel دارای یک حفره‌ی مهرو‌موم‌شده برای تنظیم هستند. معمولا این وزنه‌ها دارای سریال نامبر هستند. در نظر داشته باشید که این وزنه‌ها مطابق با استانداردهای ASTM ساخته می‌شوند. نکته‌ی آخر نیز در مورد این وزنه‌ها، این است که سری صفر ASTM این وزنه‌ها، دارای سریال نامبر یا عدد نشان‌دهنده‌ی وزن نیستند.
ساختار
این وزنه‌ها به صورت یک‌تکه و از طریق قالب‌سازی ساخته می‌شوند.
کلاس‌ها
- استاندارد ASTM کلاس‌های 0 تا 7
- استاندارد OIML کلاس‌های E1، E2، F1 و F2
کاربرد
- برای کالیبراسیون ترازوهای کلاس | و ||
- برای کالیبراسیون ترازوهای 4، 5 و 6 در استاندارد ASTM
- تست میزان خطای ترازو
- verification check
وزنه‌های استاندارد آلومینیوم
ساختار
وزنه‌های استوانه‌ای می‌توانند مدل یک یا دو باشند. اما باقی وزنه‌ها همه نوع یک هستند.
کلاس‌ها
- استاندارد ASTM کلاس‌های 0 تا 7
- استاندارد OIML کلاس‌های E1، E2، F1، F2، M1 و M2
کاربرد
- برای کالیبراسیون ترازوهای کلاس | و ||
- برای کالیبراسیون ترازوهای 4، 5 و 6 در استاندارد ASTM
- تست میزان خطای ترازو
- verification check
سخن پایانی
این مطلب طی ساعت‌ها مطالعه و تحقیق در واحد ترازوی صدراپژوهش نوشته و منتشر شده است. باعث خوشحالی ماست که نظرات و سوالات شما را درباره‌ی آن، در پایین همین صفحه مشاهده کنیم.
5 دیدگاه. ارسال نظر جدید
براوو فقط کلاس بندی خود ترازو هارو از کجا میشه فهمید ؟
سلام خانم نیلوفر
ممنونیم از نظر مثبت شما
داخل بروشور هر ترازو، کلاس آن ترازو نوشته شده است.
هم زمانی که ترازو را تهیه می‌کنید، می‌توانید از داخل بروشور مطالعه کنید، هم پیش از خرید می‌توانید به صورت آنلاین در سایت تولیدکننده، از کلاس آن مطلع شوید.
با تشکر
براوو، واقعا براوو….
سلام جناب محمد
نظر لطف شماست. امیدواریم که مفید بوده باشد.
با تشکر
سلام
1- وزنه های 1میلی گرم تا 50گرم به تعداد 24 در چه کلاسی قرار میگیرد؟
50 گرمی 1عدد
20 گرمی 2عدد
10 گرمی 1عدد
5گرمی 1عدد
2گرمی 1عدد
1گرمی 3عدد
500 میلی گرمی 1عدد
200 میلی گرمی1عدد
100 میلی گرمی2عدد
50 میلی گرمی1عدد
20 میلی گرمی2عدد
10 میلی گرمی1عدد
5 میلی گرمی1عدد
2 میلی گرمی2عدد
1 میلی گرمی 3عدد
0.1 میلی گرمی 2عدد
2-وزنه های 10میلی گرم تا 500گرم به تعداد 24 در چه کلاسی قرار میگیرد؟