وزنه‌های کالیبراسیون؛ استانداردهای مختلف و کلاس‌ها

همان‌طور که می‌دانید، ترازوهای آزمایشگاهی یا (یا طلافروشی) به صورت دوره‌ای باید کالیبره شوند. کالیبراسیون ترازوها توسط یک یا چند وزنه‌ی استاندارد انجام می‌شود. وزنه‌ی استاندارد، به وزنه‌ای گفته می‌شود که ما از قبل وزن دقیق آن را می‌دانیم و به وسیله‌ی آن صحت نتایج ترازو را می‌سنجیم.

وزنه‌های کالیبراسیون دقت‌های متفاوتی دارند. طبق استانداردهای متفاوت (که در ادامه در موردشان صحبت می‌کنیم) هر وزنه، مقداری خطا دارد. بنابراین اهمیت دارد که چه ترازویی را با چه وزنه‌ای کالیبره می‌کنیم. اگر ترازوی دقیق شما با وزنه‌ی نادرست کالیبره شود، قطعا در نتایج به‌دست‌آمده خطاهای زیادی تولید می‌شود.

در این مطلب قصد داریم در مورد وزنه‌های کالیبراسیون مختلف صحبت کنیم و بررسی کنیم که اصولا چند مدل وزنه‌ی کالیبراسیون داریم، هر کدام چه کاربردی دارند و درنهایت استانداردها و کلاس‌های مختلف وزنه‌ها به چه معناست.

برای یافتن پاسخ سوالات بالا، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.

انواع استانداردهای وزنه

به طور کل در دنیا سه سیستم استاندارد برای وزنه‌های کالیبراسیون در نظر گرفته می‌شود. این استانداردها تا حد زیادی با یکدیگر هم‌پوشانی دارند و صرفا نوعی نام‌گذاری متفاوت با توجه به استانداردهای متفاوت هستند. این سه استاندارد به نام‌های زیر هستند:

  • OIML
  • ASTM
  • NIST

شما زمانی که یک وزنه‌ی کالیبراسیون تهیه می‌کنید، بسته به این که چه کارخانه‌ای آن را تولید کرده باشد یا در چه کشوری از آن استفاده می‌شود، یکی از استانداردهای فوق را دارد.

استاندارد OIML:

عبارت OIML مخفف The International Organization of Legal Metrology است. نام‌گذاری در سیستم استاندارد OIML به صورت است:

E1, E2, F1, F2, M1, M2, M3

نام‌گذاری‌های فوق به ترتیب درصد خطاست. به این صورت که E1 کمترین درصد خطا و M3 بیشترین درصد خطا را در مدل استاندارد OIML دارد.

در اغلب مجموعه‌ها، ترازوی آزمایشگاهی باید با وزنه‌ی F2 یا بالاتر از آن (F1، E2 و E1) کالیبره شوند. البته در نظر داشته باشید که وزنه‌های کلاس OIML خارج از امریکای شمالی و بیشتر در اروپا یا امریکای لاتین استفاده می‌شوند.

در زیر جدول مربوط به استاندارد OIML برای وزنه‌های کالیبراسیون را مشاهده می‌کنید. در این جدول میزان خطای هر وزنه در اندازه‌ها و کلاس‌های مختلف آورده شده است.

OIML RII
اندازه‌ی اسمی کلاس E1 کلاس E2 کلاس F1 کلاس F2 کلاس M1 کلاس M2 کلاس M3
mg mg mg mg mg mg mg
5000 kg 250,000 80,000 250,000 800,000 2,500,000
2000 kg 10,000 30,000 100,000 300,000 1,000,000
1000 kg 1,600 5,000 16,000 50,000 100,000 500,000
500 kg 800 2,500 8,000 25,000 80,000 250,000
300 kg
200 kg 300 1,000 3,000 10,000 30,000 100,000
100 kg 160 500 1,600 5,000 16,000 50,000
50 kg 25 80 250 800 2500 8000 25,000
20 kg 10 30 100 300 1000 3000 10,000
10 kg 5 16 50 160 500 1600 5000
5 kg 2.5 8 25 80 250 800 2500
2 kg 1 3 10 30 100 300 1000
1 kg 0.5 1.6 5 16 50 160 500
500 g 0.25 0.8 2.5 8 25 80 250
200 g 0.1 0.3 1 3 10 30 100
100 g 0.05 0.16 0.5 1.6 5 16 50
50 g 0.03 0.1 0.3 1 3 10 30
20 g 0.025 0.08 0.25 0.8 2.5 8 25
10 g 0.02 0.06 0.2 0.6 2 6 20
5 g 0.016 0.05 0.16 0.5 1.6 5 16
2 g 0.012 0.04 0.12 0.4 1.2 4 12
1 g 0.01 0.03 0.1 0.3 1 3 10
500 mg 0.008 0.025 0.08 0.25 0.8 2.5
200 mg 0.006 0.02 0.06 0.2 0.6 2
100 mg 0.005 0.016 0.05 0.16 0.5 1.6
50 mg 0.004 0.012 0.04 0.12 0.4
20 mg 0.003 0.01 0.03 0.1 0.3
10 mg 0.003 0.008 0.025 0.08 0.25
5 mg 0.003 0.006 0.02 0.06 0.2
2 mg 0.003 0.006 0.02 0.06 0.2
1 mg 0.003 0.006 0.02 0.06 0.2

استاندارد ASTM:

عبارت ASTM مخفف American Society for Testing and Materials است. سازمان ASTM یک سازمان غیردولتی غیر انتفاعی است. این سازمان به صورت داوطلبانه استانداردهای مختلفی ارائه می‌دهد.

ASTM در مورد وزنه‌های استاندارد، 10 کلاس وزنی ارائه می‌دهد که نوشتار آن‌ها به صورت زیر است:

000, 00, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

در این تقسیم‌بندی هر قدر عدد بالاتر می‌رود، میزان درصد خطا بیشتر و دقت کمتر می‌شود. معمولا در آزمایشگاه‌ها وزنه‌های کلاس 4 یا کمتر از آن استفاده می‌شود.

این وزنه‌های کالیبراسیون بیشتر در ایالات متحده امریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در زیر جدول مربوط به استاندارد ASTM برای وزنه‌های کالیبراسیون را مشاهده می‌کنید. در این جدول میزان خطای هر وزنه در اندازه‌ها و کلاس‌های مختلف آورده شده است.

ASTM E617-13 (METRIC)
اندازه‌ی اسمی کلاس 000 کلاس 00 کلاس 0 کلاس 1 کلاس 2 کلاس 3 کلاس 4 کلاس 5 کلاس 6 کلاس 7
mg mg mg mg g & mg g & mg g & mg g & mg g & mg g & mg
5000 kg 25 g 50 g 100 g 250 g 500 g 750 g
3000 kg 15 30 60 g 150 300 450
2000 kg 10 20 40 g 100 200 300
1000 kg 5 10 20 g 50 100 150
500 kg 2.5 5 10 g 25 50 75
300 kg 1.5 3 6.0 g 15 30 45
200 kg 1 2 4.0 g 10 20 30
100 kg 500 mg 1 2.0 g 5 10 15
50 kg 13 mg 25 mg 63 mg 125 mg 250 500 mg 1.0 g 2.5 5 7.5
30 kg 7.5 15 38 75 150 300 600 mg 1.5 3 4.5
25 kg 6.25 12.5 31 62 125 250 500 1.2 2.5 4.5
20 kg 5 10 25 50 100 200 400 1 2 3.8
10 kg 2.5 5 13 25 50 100 200 500 mg 1 2.2
5 kg 1.3 2.5 6 12 25 50 100 250 500 mg 1.4
3 kg 0.75 1.5 3.8 7.5 15 30 60 150 300 1
1 kg 0.25 0.5 1.3 2.5 5 10 20 50 100 470
500 g 0.13 0.25 0.6 1.2 2.5 5 10 30 50 300
300 g 0.075 0.15 0.38 0.75 1.5 3 6 20 30 210
200 g 0.05 0.1 0.25 0.5 1 2 4 15 20 160
100 g 0.025 0.05 0.13 0.25 0.5 1 2 9 10 100
50 g 0.015 0.03 0.06 0.12 0.25 0.6 1.2 5.6 7 62
30 g 0.014 0.026 0.037 0.074 0.15 0.45 0.9 4 5 44
20 g 0.013 0.025 0.037 0.074 0.1 0.35 0.7 3 3 33
10 g 0.01 0.02 0.025 0.05 0.074 0.25 0.5 2 2 21
5 g 0.005 0.01 0.017 0.034 0.054 0.18 0.36 1.3 2 13
3 g 0.005 0.01 0.017 0.034 0.054 0.15 0.3 0.95 2 9.4
2 g 0.005 0.01 0.017 0.034 0.054 0.13 0.26 0.75 2 7
1 g 0.005 0.01 0.017 0.034 0.054 0.1 0.2 0.5 2 4.5
500 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.025 0.08 0.16 0.38 1 3
300 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.025 0.07 0.14 0.3 1 2.2
200 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.025 0.06 0.12 0.26 1 1.8
100 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.025 0.05 0.1 0.2 1 1.2
50 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.042 0.085 0.16 0.5 0.88
30 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.038 0.075 0.14 0.5 0.68
20 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.035 0.07 0.12 0.5 0.56
10 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.03 0.06 0.1 0.5 0.4
3 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.026 0.052 0.07 0.2
2 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.025 0.05 0.06 0.2
1 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.025 0.05 0.05 0.1
0.5 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.025 0.05 0.05 0.1
0.3 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014 0.025
0.2 mg 0.002 0.003 0.005 0.01 0.014
0.1 mg 0.002 0.003 0.005 0.01
0.05 mg 0.002 0.003 0.005

استاندارد NIST:

عبارت NIST مخفف National Institute of Standards and Technology است. این استاندارد بیشتر برای مصارف صنعتی و غیرآزمایشگاهی استفاده می‌شود. بنابراین در اینجا خیلی به آن نمی‌پردازیم.

NIST (METRIC)
اندازه‌ی اسمی میزان خطا
500 kg 50 g
300 30
200 20
100 10
50 5.0
30 0.3
20 2.0
10 1.0
5 0.50
3 0.30
2 0.20
1 0.10
500 g 70 mg
300 60
200 40
100 20
50 10
30 6.0
20 4.0
10 2.0
5 1.5
3 1.3
2 1.1
1 0.90
500 mg 0.72
300 0.61
200 0.54
100 0.43
50 0.35
30 0.30
20 0.26
10 0.21
5 0.17
3 0.14
2 0.12
1 0.10

انواع وزنه‌ی کالیبراسیون از نظر جنس

مواد تشکیل‌دهنده و شکل ظاهری وزنه‌های کالیبراسیون کاملا بستگی به اندازه‌ی وزنه و کاربرد آن دارد. اغلب وزنه‌های استاندارد به صورت یک‌تکه ساخته می‌شوند. به این مدل، وزنه‌ی نوع یک (type |) گفته می‌شود. در نقطه‌ی مقابل وزنه‌هایی هستند که به صورت دو تکه ساخته می‌شوند. همان‌طور که قابل حدس است، به این وزنه‌ها، نوع دو (type ||) گفته می‌شود. وزنه‌ی نوع دو به این صورت است که دستگیره‌ی آن به بدنه پیچ می‌شود. همچنین حفره‌ای در زیر آن وجود دارد. این حفره به این دلیل قرار گرفته است که در مواقع نیاز، آزمایشگاه‌های استانداردسازی وزنه بتوانند مقداری وزن به آن اضافه یا از آن کم کنند تا مقدار وزنه را به میزان استاندارد برسانند.

وزنه‌های استاندارد با مواد مختلفی ساخته می‌شوند که سه نوع اصلی آن به شرح زیر است:

  1. چدن (Cast Iron) – در اندازه‌های بزرگ
  2. استیل ضدزنگ (Stainless stee) – در اندازه‌های متوسط
  3. آلومینیوم (Aluminum) – در اندازه‌های کوچک

وزنه‌های استاندارد چدن

وزنه‌های چدنی معمولا برای تست ترازوهای صنعنی، تست ترازوهای بدون کلاس‌بندی (non-marked scales) و بررسی میزان خطای قابل‌قبول استفاده می‌شوند. اغلب این وزنه‌ها دارای قابلیت تنظیم هستند تا در صورت لزوم، بتوان وزن آن‌ها را کم یا زیاد کرد. نکته‌ی دیگر در مورد این وزنه‌ها، رنگ آن‌هاست. وزنه‌هایی که طبق سیستم متریک نام‌گذاری شده باشند، رنگشان طوسی و وزنه‌هایی که مطابق با سیستم اوواردوپوا نام‌گذاری شوند، با رنگ طلایی نمایش داده می‌شوند.

ساختار

این وزنه‌ها به صورت یک‌تکه و از طریق قالب‌سازی ساخته می‌شوند.

کلاس‌ها

  • استاندارد ASTM کلاس‌های 6 و 7
  • استاندارد OIML کلاس‌های M1 و M2

کاربرد

  • به عنوان استاندارد برای تست وزنه‌ها در ترازوهای صنعتی
  • برای ترازوهای بدون مارکی که طبقه‌بندی NTEP روی آن‌ها انجام نشده است.
  • تست روزانه برای این که ترازوها، اعداد وزن را در محدوده‌ی قابل قبول و درست نمایش دهند.

وزنه‌های استاندارد استیل ضدزنگ

این وزنه‌ها برای ترازوهای طبقه‌بندی‌شده در NTEP استفاده می‌شوند. اغلب وزنه‌های Stainless Steel دارای یک حفره‌ی مهرو‌موم‌شده برای تنظیم هستند. معمولا این وزنه‌ها دارای سریال نامبر هستند. در نظر داشته باشید که این وزنه‌ها مطابق با استانداردهای ASTM ساخته می‌شوند. نکته‌ی آخر نیز در مورد این وزنه‌ها، این است که سری صفر ASTM این وزنه‌ها، دارای سریال نامبر یا عدد نشان‌دهنده‌ی وزن نیستند.

ساختار

این وزنه‌ها به صورت یک‌تکه و از طریق قالب‌سازی ساخته می‌شوند.

کلاس‌ها

  • استاندارد ASTM کلاس‌های 0 تا 7
  • استاندارد OIML کلاس‌های E1، E2، F1 و F2

کاربرد

  • برای کالیبراسیون ترازوهای کلاس | و ||
  • برای کالیبراسیون ترازوهای 4، 5 و 6 در استاندارد ASTM
  • تست میزان خطای ترازو
  • verification check

وزنه‌های استاندارد آلومینیوم

ساختار

وزنه‌های استوانه‌ای می‌توانند مدل یک یا دو باشند. اما باقی وزنه‌ها همه نوع یک هستند.

کلاس‌ها

  • استاندارد ASTM کلاس‌های 0 تا 7
  • استاندارد OIML کلاس‌های E1، E2، F1، F2، M1 و M2

کاربرد

  • برای کالیبراسیون ترازوهای کلاس | و ||
  • برای کالیبراسیون ترازوهای 4، 5 و 6 در استاندارد ASTM
  • تست میزان خطای ترازو
  • verification check

سخن پایانی

این مطلب طی ساعت‌ها مطالعه و تحقیق در واحد ترازوی صدراپژوهش نوشته و منتشر شده است. باعث خوشحالی ماست که نظرات و سوالات شما را درباره‌ی آن، در پایین همین صفحه مشاهده کنیم.

مطالب پیشنهادی

5 دیدگاه. ارسال نظر جدید

  • نیلوفر
    1401-06-15 12:14

    براوو فقط کلاس بندی خود ترازو هارو از کجا میشه فهمید ؟

    پاسخ
    • مدیریت سایت
      1401-06-15 12:45

      سلام خانم نیلوفر
      ممنونیم از نظر مثبت شما
      داخل بروشور هر ترازو، کلاس آن ترازو نوشته شده است.
      هم زمانی که ترازو را تهیه می‌کنید، می‌توانید از داخل بروشور مطالعه کنید، هم پیش از خرید می‌توانید به صورت آنلاین در سایت تولیدکننده، از کلاس آن مطلع شوید.
      با تشکر

      پاسخ
  • محمد
    1401-06-15 12:43

    براوو، واقعا براوو….

    پاسخ
    • مدیریت سایت
      1401-06-15 12:49

      سلام جناب محمد
      نظر لطف شماست. امیدواریم که مفید بوده باشد.
      با تشکر

      پاسخ
  • سلام
    1- وزنه های 1میلی گرم تا 50گرم به تعداد 24 در چه کلاسی قرار میگیرد؟
    50 گرمی 1عدد
    20 گرمی 2عدد
    10 گرمی 1عدد
    5گرمی 1عدد
    2گرمی 1عدد
    1گرمی 3عدد
    500 میلی گرمی 1عدد
    200 میلی گرمی1عدد
    100 میلی گرمی2عدد
    50 میلی گرمی1عدد
    20 میلی گرمی2عدد
    10 میلی گرمی1عدد
    5 میلی گرمی1عدد
    2 میلی گرمی2عدد
    1 میلی گرمی 3عدد
    0.1 میلی گرمی 2عدد
    2-وزنه های 10میلی گرم تا 500گرم به تعداد 24 در چه کلاسی قرار میگیرد؟

    پاسخ

نظرتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.

فروشگاه ترازوی صدراپژوهش

برای ورود به فروشگاه ترازوی صدراپژوهش کلیک کنید.
واحد ترازوی صدراپژوهش شانزده سال در زمینه‌ی تجهیزات آزمایشگاهی سابقه دارد.

آیا با بخش تجهیزات آنالیز پیشرفته‌ی صداپژوهش آشنایی دارید؟ کلیک کنید