ترازوی آزمایشگاهی؛ راهنمای خرید و استعلام موجودی

تفاوتی نمی‌کند اولین بار است که می‌خواهید یک ترازو آزمایشگاهی بخرید یا بار چندم است. این راهنما علاوه بر این که اطلاعات شما را در مورد قابلیت‌های ترازو بالا می‌برد، به شما کمک می‌کند که بتوانید یک خرید بهتر داشته باشید. به طور کل این مطلب برای افراد زیر مناسب است:

• افرادی که اقدام به راه‌اندازی آزمایشگاه کرده‌اند.
• افرادی که آزمایشگاه دارند و قصد توسعه‌ی آن را دارند.
• دانشجویان و اساتیدی که برای یک کار علمی خاص نیاز به تهیه ترازو دارند.

اگر جزء یکی از دسته‌های بالا هستید، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را تا انتها مطالعه نمایید. پیش از ادامه‌ی مطلب، تعدادی از ترازوهای موجود در صدراپژوهش را مشاهده می‌کنیم.

دقت ترازوی آزمایشگاهی

فرقی ندارد که وارد یک مغازه‌ی تجهیزات آزمایشگاهی شوید یا در اینترنت به دنبال ترازوی مناسب خود بگردید. در هر  صورت اولین سوالی که از شما پرسیده می‌شود، این است که دقت مورد نیاز شما چقدر است؟ دقت اصلی‌ترین مساله در ترازو است. عبارت ترازوی آزمایشگاهی یک عبارت کلی است و دقت‌های متفاوتی را شامل می‌شود. شما باید ابتدا نیاز خود را بسنجید.

اگر هدف شما از خرید ترازو، آماده‌سازی نمونه برای  دستگاه‌های آنالیز است، معمولا در بروشور دستگاه‌ها نوشته شده است که ماده باید با چه دقتی وزن شود. اما اگر فعالیت شما در زمینه‌ی شیمی تر است، باید به کتب و رفرنس‌ها مراجعه نمایید و ببینید برای آزمایش‌های مورد نظر چه دقتی لازم است.

بازه‌ی دقت ترازوهای آزمایشگاهی بین یک تا 7 رقم بعد از اعشار است. از آن‌جایی که هر قدر دقت ترازوها بالاتر برود، تکنولوژی آن‌ها نیز پیچیده‌تر می‌شود، ترازوهای دقیق‌تر، قیمتشان نیر بالاتر است.

ظرفیت ترازوی آزمایشگاهی

بعد از دقت، موضوع ظرفیت اهمیت پیدا می‌کند و این موضوع نیز کاملا بستگی به نیاز شما دارد. به عنوان مثال اگر شما به ترازوی دو رقم اعشار نیاز داشته باشید، این ترازوها در ظرفیت‌های 300 گرم تا 10 کلیوگرم تولید می‌شوند. در نظر داشته باشید که ما می‌توانیم ظرفیت بیش از نیاز خود تهیه کنیم. اما به هیچ وجه نمی‌توانیم ظرفیت کمتر از آن بگیریم. زیرا در پروسه‌ی آزمایش به مشکل بر می‌خوریم. نکته‌ی دیگر این که اگر وزن بالاتر از ظرفیت ترازو روی آن قرار دهیم، سیستم توزین دستگاه آسیب می‌بیند و امکان دارد دیگر ترازو درست نشود.

مساله‌ی آخر که باید به آن توجه کرد، این است که در یک دقت هر چقدر ظرفیت ترازو بالاتر برود، قیمت آن نیز بالاتر می‌رود. بنابراین خرید یک ترازو با ظرفیت بیش از حد مورد نیاز ما اصلا کار اقتصادی‌ای نیست و بهتر است ترازو در حد ظرفیت مورد نیازمان تهیه شود.

کالیبراسیون ترازوی آزمایشگاهی

موضوع سوم موضوع کالیبراسیون ترازو است. همانطور که قبلا در مقاله‌ی کالیبراسیون ترازوی آزمایشگاهی گفتیم، ترازوها به صورت دوره‌ای نیاز به کالیبراسیون دارند. در اینجا فقط به طور خلاصه اشاره می‌کنیم که کالیبراسیون یک ترازو به این معناست که با توجه به چند وزن مشخص معلوم، دستگاه را تست می‌کنیم و در نهایت دستگاه با توجه به آن مقادیر معلوم، برای سایر وزن‌ها نیز کالیبره می‌شود.

کالیبراسیون ترازو به وسیله‌ی یک یا چند وزنه (مقادیر معلوم) انجام می‌شود. حال ترازوها به دو صورت کالیبره می‌شوند. اتوماتیک و دستی.

در ترازوهای کالیبره دستی کاربر این کار را توسط یک وزنه‌ی مشخص انجام می‌دهد. مثلا ترازوی EK-610 از برند A&D با یک وزنه‌ی 500 گرمی کالیبره می‌شود.

اما در کالیبره‌ی اتوماتیک موضوع متفاوت است. البته در آن‌جا هم کالیبراسیون توسط یک وزنه انجام می‌شود، اما این بار کارخانه‌ی سازنده‌ی ترازو، از قبل یک وزنه داخل دستگاه قرار داده است و فرایند کالیبراسیون با زدن یک دکمه به صورت اتوماتیک نوسط آن وزنه انحام می‌شود.

ترازوهای اتوکالیبره ترازوهای دقیق‌تری هستند. زیرا فرایند کالیبراسیون بدون دخالت کاربر و به صورت اتوماتیک انجام می‌شود. این مساله باعث می‌شود خطای انسانی کاهش پیدا کند. از طرف دیگر از آن‌جایی که معمولا وزنه‌های کالیبره‌ی داخلی، وزنه‌های دقیق‌تری هستند، ترازوهای اتوکالیبره ترازوهای دقیق‌تری هستند.

موضوع کالیبراسیون داخلی یا خارجی در ترازوهای 1 تا 3 رقم اعشار یک موضوع انتخابی است. اما در ترازوهای 4 رقم به بالا، دیگر اغلبشان اتوکالیبره هستند.

در پایان باید گفت همانطور که مشخص است، ترازوهای اتوکالیبره با توجه به فرایند پیچیده‌تری که دارند، قیمتشان نسبت به مدل کالیبره‌دستی بالاتر است.

میز توزین

میز توزین یکی از مسائل بسیار مهم به خصوص در ترازوهای با دقت بالاتر از 5 رقم اعشار است. در نظر داشته باشید که وقتی یک ترازو تا دقت 5 رقم اعشار را اندازه‌گیری می‌کند، یعنی به تغییرات مکانیکی بسیار بسیار کوچک حساس است. بنابراین هر گونه لرزش، تکان یا هر چیز دیگری می‌تواند فرایند توزین را با مشکل کواجه سازد.

میز توزین، میزی است که زیر ترازو قرار می‌گیرد و درصد بالایی از عوامل مکانیکی مخرب را خنثی می‌کند.

البته این موضوع برای ترازوهای بالای 4 و 5 رقم اعشار ضروری است و برای دقت‌های کمتر از آن لزومی ندارد. اغلب شرکت‌های تولیدکننده‌ی ترازوخودشان لزوم استفاده از میز یا عدم لزوم آن را مشخص می‌کنند.

قابلیت کنترل از راه دور

این قابلیت در برخی از ترازوهای جدید ارائه شده است که امکان کار و کنترل از راه دور را از طریق وایرلس یا بلوتوث دارند. این کار به خصوص برای ترازوهای فوق دقیق در آزمایشگاه‌های کنترل کیفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاهی اوقات ترازو در یک اتاق قرار دارد و محل محاسبه در محلی دیگر است. بنابراین با توجه به قابلیت وای فای، این امکان وجود دارد که توزین از راه دور انجام شود و نتیجه‌ی توزین از طریق گوشی یا لبتاب مشاهده شود.

تعریف چند پروفایل برای کاربرهای متفاوت

این قابلیت نیز در برخی از ترازوهای جدید قرار داده شده است. ترازوهای چند پروفایلی به این صورت هستند که هر کاربر می‌تواند متناسب با استفاده‌ی خود، تنظیمات را یک بار اعمال و ذخیره کند. در نتیجه هر بار برای استفاده فقط پروفایل خودش را انتخاب می‌کند.

این قابلیت می‌تواند برای کارهای مختلف توسط یک کاربر نیز مورد استفاده قرار گیرد و لزومی ندارد ختما چند نفر از ترازو استفاده کنند. در نتیجه‌ی این مساله، فرایند توزین در آزمایشگاه شما سرعت زیادی پیدا می‌کند.

برندهای تولیدکننده‌ی ترازو

برندهای زیادی در دنیا ترازو تولید می‌کنند که قدمت برخی از آن‌ها حتی به 200 سال هم می‌رسد. از جمله این برندها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• متلر تولدو (Mettler Toledo)
• سارتوزیوس (Sartorius)
• ای اند دی (A&D)
• کرن (KERN)
• اوهاس (OHAUS)
• رادواگ (RADWAG)
• بل (BEL)
• شیمادزو (SHIMADZU)
• ویبرا (Vibra)
• …

مواردی که در بالا مطرح شد، برندهای مطرح ترازو هستند. البته برندهای دیگری نیز مانند Electronic Balance هستند که در کشور چین ساخته می‌شوند که توصیه‌ی اکید ما بر این است که به هیچ عنوان نخرید. طبق تجربه‌ی مهندسین شرکت صدراپژوهش، این ترازوهای تحت هیچ عنوانی قابل اطمینان نیستند و به فرض محال حتی اگر مدتی درست کار کنند، بعد از چند وقت دچار مشکلاتی می‌شوند که به هیچ وجه قابل تعمیر نیستند.

نکته‌ی آخری که در مورد برندهای ترازوها مطرح است، این است که تمام برندهای فوق، برندهای مطرح و باسابقه هستند، اما هیچ کدامشان صد درصد نیستند. یعنی اصلا به این صورت نیست که تمام ترازوهای برند سارتوریوس عالی باشند. هر برندی در میان ترازوهایی که تولید می‌کند، خوب و بد دارد. بنابراین اصلا به نام برند تکیه نکنید. ترازوها باید مورد به مورد بررسی شوند.

قابلیت اتصال به تجهیزات جانبی

قابلیت دیگری که در برخی از ترازوهای جدید وجود دارد، امکان اتصال ترازو به تجهیزات جانبی است. این تجهیزات شامل کامپیوتر، پرینتر، نمایشگر خارجی و … است. اتصال به تجهیزات جانبی اغلب از طریف یکی از پورت‌های RS-232 یا USB انجام می‌شود. البته در برخی از ترازوهای این قابلیت با وایرلس نیز همراه می‌شود.

وصل کردن ترازو به کامپیوتر می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. مثلا این قابلیت در طلافروشی‌ها این امکان را می‌دهد که ترازو مستقیما به نرم‌افزار حسابداری متصل شود. یا در برخی آزمایشگاه‌ها، نیاز است که که نتایج آزمایشگاه به صورت کامپیوتری مکتوب شود. در این صورت اتصال به کامپیوتر ضرورت پیدا می‌کند.